CECHY MAKROSKOPOWE
Dojrzałe owocniki |
Owocniki bulwiaste, o regularnych owalnych lub kulistych kształtach. Niewielkie, 0,5-1,5 cm. Za młodu kremowo-białe, potem jaskrawo pomarańczowe, w fazie pełnej dojrzałości rdzawo-czerwone, czerwono-brązowe. Powierzchnia owocnika wyraźnie brodawkowana. Brodawki drobne, gęste, o regularnym piramidalnym kształcie. Owocniki prawie zawsze z wyraźnym ostiolum w dolnej części. Gleba za młodu biała, potem bladoróżowa, w końcu szaro-brązowa do czekoladowo-brązowej, bez wyraźnych tonów szarości (T. rufum) i tonów w kolorze morelowym (T. nitidum). Poprzecinana białymi żyłkami rozchodzącymi się promieniście od podstawy owocnika. Miąższ twardy, zwarty o przyjemnym, świeżym zapachu o lekkiej nucie kwiatowej, bez określonego smaku.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
Zarodniki w workach |
Perydium o grubości 300-500 μm. Na przekroju wyraźnie brodawkowane. Perydium zbudowane z dwóch warstw. Zewnętrzna warstwa - suprapellis -to grubościenne, intensywnie wybarwione komórki o średnicy 10-20 μm, wewnętrzna część perydium - subpellis - to plektenchymatyczne strzępki, hialinowe, cienkościenne o średnicy 2-6 μm. Obydwie warstwy mniej więcej jednakowej grubości – wliczając grubość brodawek. Worki owalne, rzadziej kuliste, siedzące lub z trzonkami o różnej długości 10-20 μm. Wielkość worków 50-70 x 40-60 μm. Worki 1-5 zarodnikowe. Zarodniki kuliste do szerokoelipsoidalnych, żółtawe do żółto-brązowych. Wielkość zarodników 25-30 x 20-25 μm, Q=1,1-1,3. Zarodniki pokryte zaostrzonymi kolcami o długości 1-3 μm.
|
|
|
Szczegóły budowy dwuwarstwowego perydium T.ferrugineum
|
|
SIEDLISKO
|
Tuber ferrugineum znaleziono na dwóch stanowiskach na wapiennych wzgórzach Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w miejscach typowych dla podziemnych Ascomycota. Owocniki wyrastały na łagodnych, południowych stokach w miejscach o niewielkiej ilości roślinności zielnej. Na obydwu stanowiskach owocniki mikoryzowały z Corylus avellana, Gatunek letnio-jesienny. Dojrzałe owocniki można znaleźć od czerwca do października. |
WYSTĘPOWANIE
|
W momencie znalezienia pierwszego stanowiska Tuber ferrugineum nie były znane doniesienia o tym gatunku z obszaru Polski. W Europie podawany z nielicznych stanowisk – prawdopodobnie z uwagi na jego niejasną dla wielu autorów pozycję taksonomiczną bywa najczęściej oznaczany jako T. rufum.
Wyżyna Śląska – DE22, Orzech k. Tarnowskich Gór, Wrzesień 2008
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 66, Babice k. Chrzanowa, Czerwiec 2015
|
UWAGI
Przekrój dojrzałego owocnika |
Polska nazwa tego gatunku to trufla rdzawa.
Tuber ferrugineum jest gatunkiem nie uznawanym przez wielu autorów. Bywa ujmowana jako forma lub odmiana T. rufum czy wręcz z nią synonimizowana. Czasem błędnie opisywana w literaturze jako takson o gładkiej lub co najwyżej delikatnie brodawkowanej powierzchni owocników. Wyraźnie brodawkowane perydium sygnalizował Vittadini (Vittadini 1831), a potem Bucholtz (Bucholtz 1901), nadając mu nazwę odnoszącą się do rodzaju Balsamia – grzybów o wybitnie brodawkowanej powierzchni owocników.
Kolekcje zebrane na obszarze Polski prezentują szereg cech pozwalających dość jednoznacznie rozróżnić T. rufum oraz problematyczne w jej kontekście T. nitidum oraz T. ferrugineum. Poniżej porównanie wybranych cech tych trzech taksonów na podstawie kolekcji zebranych w Polsce |